Sosyal Uygunluk (Etik) Denetimleri
Sosyal uygunluk denetimleri (veya etik denetimler), firmalardaki çalışma koşullarının yerel yasal gereklilikler, müşteri beklentileri ve endüstriyel iyi uygulamalar doğrultusunda değerlendirilip ilgili taraflara raporlandığı denetimlerdir.
Sosyal uygunluk denetimleri kapsamına giren konular denetim programları arasında farklılık göstermekle birlikte temel başlıklar şöyle sıralanabilir:
- Çocuk İşçiliğin Yasaklanması
- Zorla Çalıştırmanın Yasaklanması
- Ayrımcılığın Yasaklanması
- Baskı, Kötü Muamele ve Tacizin Önlenmesi
- Disiplin Uygulamaları
- Sendikalaşma/Toplu Sözleşme Özgürlüğünün Kısıtlanmaması
- Çalışan Sağlığı& Güvenliği Koşulları
- Ödemeler ve Diğer Haklar
- Çalışma Saatleri/Fazla Mesai
- Çevre
- Kurumsal Sosyal Sorumluk Yönetim Sistemi
- Fason Atölye Kullanımı/Ev İşçiliği Kullanımı
Denetçiler yerel iş kanunları hakkında bilgi sahibidir ve üretime has konular ve küresel çapta üretim ortamlarında karşılaşılan zorluklara aşinadır.
Merkezosgb olarak çalışma koşullarının hem firma, hem bölgesel anlamda önemine inanırız. Yerel ve bölgesel ofislerimiz sivil toplum kuruluşlarıyla irtibat halindedir.
Sürekli olarak en güncel çalışma yasalarının kullanımda olduğundan emin olmak için, üretimin yoğun olduğu dünyanın her ülkesinde iş kanunu uzmanlarıyla yasal hizmet sözleşmeleri de yapmaktayız. Bu hizmetler sayesinde denetim ve koordinasyon ekibimiz güncel yasal gelişmelerle ilgili bilgilendirilmektedir.
Firmaların talebi doğrultusunda Sosyal Uygunluk başlığı altına giren konularda yasal uygunluk denetimleri yapılabildiği gibi aynı zamanda müşterilerimizin talebi doğrultusunda özelleştirilmiş denetim içerikleri de oluşturulabilir.
Yaygın olarak talep edilen sosyal uygunluk denetim programları arasında şunlar sayılabilir:
- WCA (Workplace Conditions Assesment)/ İşyeri Çalışma Koşulları Değerlendirilmesi
- SMETA / SEDEX (Sedex Members Ethical Trade Audit / Suplier Ethical Data Exchange )
- BSCI (Business Social Compliance Initiative)
- WRAP (Worldwide Responsible Accredited Production)
- ICS (Initiative Clause Sociale)
SEDEX NEDİR?
Tedarikçilerin etik verilerini paylaşabilmesine olanak tanıyan SEDEX(Tedarikçi Etik Veri Paylaşımı), merkezi İngiltere’nin başkenti Londra’da bulunan kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Günümüzde 150’den fazla ülkede 50 binden fazla üyesi bulunan bu küresel organizasyon, tedarik zincirlerinde sorumlu kaynak verilerini paylaşmak için dünyanın en büyük işbirlikçi platformlarından birine ev sahipliği yapmaktadır.
Bugün on binlerce şirketin işçi hakları, sağlık ve güvenlik, çevre ve iş etiği konusundaki performanslarını yönetmek için kullandığı SEDEX, hizmetleri ile üyelere birçok farklı veri, standart ve sertifikasyonu bir araya getirme, bilgili ve etkin iş kararları alma ve değer zincirleri arasında sürekli iyileştirmeyi sağlama imkânı vermektedir. Bu nedenle, birçok şirket bu büyük ailenin içerisinde yer almak için SEDEX Danışmanlığı almakta ve bu sisteme entegre olmaya çalışmaktadır.
SEDEX’e üye olan şirketler, onaylı SEDEX denetimi yapan kuruluşlar tarafından denetlenmekte ve hazırlanan denetim raporları, SEDEX üyesi olan şirketlerin görebileceği ve inceleyebileceği bir sistem olan SMETA’ya (Sedex Üyeleri Etik Ticaret Denetimi) yüklenmektedir. SMETA, denetçilerin, SEDEX ’in dört temel alanı (çalışma, sağlık ve güvenlik, çevre, iş etiği) ile ilgili sorumlu iş uygulamalarının tüm yönlerini kapsayan yüksek kaliteli denetimler yapmalarına yardımcı olması için tasarlanmıştır. SMETA ile tedarikçilerin bir denetimi birden fazla müşteriyle paylaşması, birden fazla müşteri gereksinimini karşılaması ve etik denetimde yinelemenin azaltılması amaçlanmaktadır.
SEDEX’E ÜYE OLAN FİRMALARIN ARTILARI NELERDİR?
SEDEX’e üye olarak SMETA denetimleri neticesinde aldığı denetim raporlarını diğer firmalarla paylaşma imkânı bulan şirketler, böylelikle yönetimde şeffaflığı sağlamış olmakta; çalışma şartlarının uygunluğunu ve piyasada rekabet içerisinde olduğu diğer firmalara karşı elde ettiği üstünlüğünü, ürün ya da hizmet sağladığı şirketlere gösterebilmektedir. Böylelikle, büyük bir avantaj sağlamakta ve piyasada haklı bir prestij elde edebilmektedir.
SEDEX DANIŞMANLIĞI
SMETA denetimlerinin geçilmesi için öncesinde de çok ciddi bir hazırlık yapılması gerekmektedir. SEDEX Danışmanlığı almadan bu denetimlere hazır olunması pek mümkün değildir. Zira, bu denetimler sırasında yukarıda da bahsedildiği gibi sağlanması gereken çok fazla sayıda kriter ve dikkat edilmesi gereken çok önemli detaylar bulunmaktadır. SEDEX eğitimi kapsamında bunların hepsi anlatılmakta ve şirketin hızlı ve kolay bir denetim süreci geçirmesi sağlanmaktadır.
——————————————————————————————————————————————–
BSCI NEDİR?
1977’de Dış Ticaret Birliği (Foreign Trade Association – FTA) olarak Brüksel’de kurulan BSCI, özel bir dernek ya da birlik olarak tanımlanabilir. Aslında 2003 yılına kadar Dış Ticaret Birliği (FTA) adı ile bilinen bu birlik, 2003’te FTA tarafından kurulmuş ve BSCI adını almış olarak da kabul edilmektedir. Yani bir nevi, 1977 yılında kurulan Dış Ticaret Birliği içinden çıkan özel bir birliktir. BSCI kısaltmasının açılımı; Business Social Compliance Initiative yani, İş Sosyal (Toplumsal) Uyumluluk Girişimi olarak açıklanmaktadır. Günümüzde bu birlik Amfori BSCI adıyla daha çok tanınmaktadır.
BSCI’nin kurulma maksadı; şirketlere küresel tedarik zincirlerinde sosyal uyumu iyileştirmek için pratik ve verimli bir sistem sunmak olarak belirtilebilir. Bu amaçla yola çıkan BSCI’nin başarısı, 2011 yılında yeni bir yönetim yapısı benimsemesine ve sürdürülebilirliği temel işlerine bütünleştirmelerine (entegre etmelerine) yol açmıştır. 2007 yılında BSCI’nın Avrupa dışındaki ilk ofisi Hong Kong’da açılmıştır. 2014 yılında ise, tedarik zincirlerinde çevresel performansı iyileştirmeye kendini adamış şirketleri desteklemek için şimdiki adı Amfori BEPI olan Çevresel İş Performans Girişimi (Business Environmental Performance Initiative – BEPI) geliştirilmiş ve bu kapsamda çalışmalar başlamıştır.
BSCI’nin belirlediği standartlara da BSCI Standartları adı verilir. BSCI, Uluslararası İşçi (Emek, Çalışma) Organizasyonu’nun (International Labour Organization – ILO) iş ve işçi güvenliği standartlarını temel alır ve tedarik zincirinin sosyal performanslarının sürekli olarak iyileşmesini teşvik eder. Hedef, SA 8000 Standardı ya da Sosyal Sorumluluk Standardı gibi standartlarca belgelendirilmiş olmak ve böylece sürdürülebilir çalışma koşullarını dünya genelinde desteklemektir.
Amfori BSCI kriterlerinin ana maddeleri;
- Yasalara uygunluk
• Çalışma saatlerinin yürürlükte olan iş kanununa uygun olması,
• Tazminatlar, yani çıkarılacak işçinin ihbar tazminatı, kıdem tazminatı hesaplamalarının yasada belirtildiği gibi olması,
• Çocukların çalıştırılmasının önlenmesi,
• Zorla çalıştırmanın önlenmesi ve cezai tedbirler,
• Örgütlenme özgürlüğü ve toplu görüşme hakkı
• Her tür ayrımcılığın önlenmesi, - İş sağlığı ve iş güvenliği, işyerinin güvenli bir ortam haline getirilmiş olması, olarak ifade edilebilir.
BSCI Belgelendirme
BSCI Belgelendirme; BSCI belgesi almak için gerekli testlere veya denetimlere girecek firmalara yapılan belgelendirme hizmetidir. Daha açık bir ifadeyle; BSCI Belgesi almaya yönelik faaliyetlere BSCI Belgelendirme faaliyetleri denir. Bu belgelendirmeye yönelik işlemler ülkemizde özel firmalar tarafından yapılabilmektedir. Ayrıca belgelendirme ile ilgili testlere girilmeden önce eğer firmalar konu hakkında bilgilendirilmek ve yardım almak isterlerse, bizden danışmanlık hizmeti alabilirler.
Bu danışmanlık hizmetinde amaç; BSCI standartları ile alakalı denetime girecek firmalarda veya bu standartları kurumlarında uygulamak isteyen firmalarda gerekli denetim ve kontroller öncesi hazırlıkların yapılması ve yönetici ile çalışanların bilinçlendirilmesidir. Bu danışmanlık hizmeti çerçevesinde;
- Gerekli dokümantasyonun oluşturulması,
• Çalışma saatleri ile ilgili uygulamaların değerlendirilmesi,
• Yasal gerekliliklere uygun ödeme şeklinin oluşturulması,
• Çocuk işçi ve genç işçilerle ilgili uygulamaların değerlendirilmesi,
• Uygun sıcaklık, havalandırma, gürültü, aydınlatma, hijyen koşulları, yeterli hareket alanı gibi çalışma koşullarının değerlendirilmesi,
• Sağlık ve sosyal alanlarla ilgili standartların değerlendirilmesi,
• Sağlık ve sosyal alanlarla ilgili gerekliliklerin oluşturulması,
• İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksikliklerin tespit edilmesi ve risklerin değerlendirilmesi,
• Çevre yasalarına uyumluluğun değerlendirilmesi,
• Ayrımcılık, taciz ve istismar konularında bilinçlendirme,
gibi hizmetler verilmektedir.
BSCI BELGESİ ALMAK İÇİN;
- BSCI tedarik zincirinde var olan bir kuruluştan talep alınabilmeli,
• Talep alındıktan sonra talep kabul edilirse denetim planı oluşturulmalı ve BSCI standartlarına göre denetim yapılmalı,
• Yapılan denetim sonucunda uygunsuzluk varsa giderilmesi için tanınan sürede uygunsuzluklar giderilmelidir.
Uygunsuzluk yoksa ilgili kuruluş BSCI veri tabanına dâhil edilir. Kuruluş BSCI veri tabanına dâhil olmak istediği süre içerisinde yıllık olarak gözetim ve denetime tabi tutulur.
GOTS Nedir?
GOTS; dilimize Küresel Organik Tekstil Standardı olarak çevrilen Global Organic Textile Standard ifadesinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Bu standart, tekstil tedarik zincirinin tamamını, bağımsız sertifikasyon ile belgelendiren, çevresel (ekolojik) ve sosyal kriterler de dahil olmak üzere organik lifler için tekstil işletme koşullarını belirleyen, dünya çapında önde gelen standartlardandır. 2005 yılında International Working Group yani Uluslararası Çalışma Grubu tarafından bu standardın ilk versiyonu yayınlanmıştır. GOTS Standardı; 1. Versiyonun yayınlanmasından 9 yıl sonra ve Versiyon 4.0, Versiyon 3.0’ın tanıtılmasından 3 yıl sonra, 1 Mart 2014’te yayınlanmıştır. Mart 2017’den bu yana bu standardın Versiyon 5.0’ı geçerlidir.
Dünyadaki bazı tekstil firmaları, tedarikçilerinden bu standartlara uymasını talep etmektedir. Ayrıca bu standarda uygunluğu belgelemek firmalara uluslararası ün ve saygınlık kazandırabilir. Bu standardın amacı, çevresel ve toplumsal olarak sorumlu bir üretim anlayışıyla son tüketiciye güvenilir bir ürün vermek üzere hammaddelerin hasadından, ürünlerin etiketlenmesine kadar tekstil ürünlerinin organik statüsünü sağlamak için koşulları tanımlamak olarak açıklanabilir.
Tekstil üreticileri, tüm önemli pazarlarda kabul gören GOTS Sertifikası ile organik kumaşlarını ve giysilerini rahatlıkla ihraç edebilirler.
GOTS Belgelendirme
Küresel Organik Tekstil Standardı, organik liflerden yapılan tekstil ürünleri için dünya çapında en önemli işletme standardıdır. Organik tekstil zincirinin bütün aşamalarında çok yüksek ölçütler (kıstaslar) belirlemekle birlikte, sosyal sorumlulukla ilgili gerekliliklere uyulmasını da talep eder. Üretim alanlarının, işletmelerin ve bu standartla ilgili ürünlerin ticaretini yapan kuruluşların GOTS Belgelendirme faaliyeti, GOTS izleme sistemi temellerine dayalı olarak akredite edilen bağımsız kuruluşlarca yapılmaktadır. GOTS sertifikasyon (belgelendirme) işlemlerinin tamamlanmasıyla, sertifikalandırılmış olan kuruluş GOTS programına dâhil olduğunu gösterecek olan ve GOTS logosunun kullanılmasına izin veren bir lisansa ya da belgeye sahip olabilir. Bu belgeye sahip olan kuruluş ürünlerine GOTS logosunu yerleştirebilir.
GOTS KAPSAMINDAKİ SOSYAL KRİTERLER
Küresel Organik Tekstil Standardı (GOTS) kapsamında sosyal kriterler de vardır. Bu kriterler;
• İşverenler, özgür iş seçimi, dernek kurma özgürlüğü, toplu pazarlık hakkı, güvenli ve hijyenik çalışma koşulları, çocuk çalışanlar, çalışma saatleri, ayrımcılık, sert veya insanlık dışı muamele hakkında Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour Organization – ILO) sözleşmelerine ve ulusal yasalara uymalı,
• Maaşlar çalışanların temel ihtiyaçlarını karşılamalı,
• İşverenler kısa süreli sözleşme, fason sözleşme vb. yoluyla işçi veya sosyal güvenlik kanunlarından kaçınmamalı,
• Etik iş davranışının tanımlandığı (yolsuzluk karşıtlığı, veri güvenliği vs.) bir Sosyal Uygunluk Beyanı mevcut olmalı,
gibi maddelerden oluşmaktadır.
GOTS Kapsamında Çevre Yönetimi ile İlgili Kriterler
Küresel Organik Tekstil Standardı (GOTS) kapsamında çevresel kriterler de vardır. Bu kriterler;
• Endüstrilerde önlemlerin ve girişimlerin aynı zamanda kantitatif hedeflerin bulunduğu yazılı ve detaylı çevre politikası olmalı,
• Islak işleme birimleri, kullanılan kimyasalların, enerji, su tüketimi ve çamurun atılması dahil, atık su artımının tüm kayıtlarını saklamalı,
• Diğer tüm birimler için ise enerji tüketim kayıtlarının saklanması yeterlidir,
• Atık suyun kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) kg tekstil çıktısı başına 20kg’ı aşmamalı,
gibi maddelerden oluşmaktadır.
GRS Nedir?
GRS; dilimize Küresel Geri Dönüştürülmüş Standardı olarak çevrilen Global Recycled Standard ifadesinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. GRS; nihai (son) üründe, katı üretim gerekliliklerini yerine getirerek, geri dönüştürülmüş materyallerin içeriğini izlemek ve doğrulamak için oluşturulmuş bir ürün standardıdır. Standardın Türkçesinden de anlaşılacağı üzere bu standart geri dönüştürülmüş materyallerle alakalıdır. Uluslararası bir standart olan GRS, geri dönüştürülmüş içeriğin üçüncü taraf sertifikasyonu, gözetim zinciri, sosyal ve çevresel şartlar ve kimyasal kısıtlamaları için gereklilikleri belirleyen tam bir ürün standardıdır.
Küresel Geri Dönüştürülmüş Standardı, geri dönüştürülmüş ürünlerle üretim yapan tüm firmalara uygulanabilir. En az %20 geri dönüştürülmüş (recycled) materyal içeren tüm ürünlerin işleme, üretim, paketleme, etiketleme ve dağıtımı ile ilgilidir. Materyal toplama ve materyal konsantrasyonu işlemleri/süreçleri için GRS sertifikasyonu zorunluluğu yoktur. Fakat standardın hedeflerine uygun ve rastgele olarak sertifikasyon kuruluşu tarafından denetlenebilecek şekilde gerekliliklere uygun olduklarını deklare etmeli/bildirmelidirler. Sertifikalandırılabilecek ürünler tekstil ürünleri ile sınırlı değildir.
Tekstil ürünleri ile ilgili olan ve GRS ile karıştırılma ihtimali olan bir standart ise GOTS’dur. GOTS; dilimize Küresel Organik Tekstil Standardı olarak çevrilen Global Organic Textile Standard kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. GOTS standardı, tekstil tedarik zincirinin tamamını, bağımsız sertifikasyon ile belgelendiren, çevresel (ekolojik) ve sosyal kriterler de dahil olmak üzere organik lifler için tekstil işletme koşullarını belirleyen, dünya çapında önde gelen standartlardandır. 2005 yılında International Working Group yani Uluslararası Çalışma Grubu tarafından bu standardın ilk versiyonu yayınlanmış olup, Mart 2017’den bu yana bu standardın Versiyon 5.0’ı geçerlidir.
GRS Belgelendirme
Küresel Geri Dönüştürülmüş Standardı (GRS), 2008 yılında Control Union (Kontrol Birliği) tarafından geliştirilmiş olup daha sonra 2011 yılında Textile Exchange’a devredilmiştir. Bu standart, geri dönüştürülmüş ürünlerin, mamul ya da yarı mamul olarak üretimini ve/veya ticaretini yapan firmalara uygulanabilmektedir. En az %20 oranında geri dönüştürülmüş materyal içeren tüm ürünleri kapsamaktadır. Bu standardın uygulama alanı sadece tekstil ürünleri ile sınırlı olmayıp başta; kâğıt, ambalaj, cam ve plastik gibi ürünler de dâhil olmak üzere geniştir. GRS Standardının işçi sağlığı ve güvenliği ile çevre ve atık yönetimi de dâhil olmak üzere birçok kriteri vardır.
Yetkili firmalar tarafından Küresel Geri Dönüştürülmüş Standardına yönelik belgelendirme/sertifikasyon faaliyeti yapılabilmektedir. Bu faaliyetler GRS Belgelendirme olarak adlandırılabilir. Kendi kuruluşu bünyesinde bu standardın kriterlerini uygulamak veya uygulatmak isteyen yönetici, yetkili belgelendirme firmalarına başvurarak belgelendirme işlemlerine başlayabilir. Bir firmanın uluslararası bir standarda dair belgeye sahip olması onun yararına olacaktır. Uluslararası standartlara uygun olarak; üretim, dağıtım, depolama, ambalajlama vb. faaliyetleri yürüttüğünü gösteren firmalar, uluslararası ün, saygınlık ve güvenilirlik kazanabilir. Bu durum firmanın müşteri memnuniyetinin, müşteri sayısının ve dönüşüm oranının (devamlı müşteri oranı denebilir) artmasını sağlar. Yukarıda da ifade edildiği gibi GRS, sadece tekstil sektörü ile alakalı değildir. Tekstil sektörü ile alakalı olan standartlar; GOTS, RWS, OCS ve RDS olarak sıralanabilir.